تحلیل فضایی تغییرات زمانی مکانی درجه روز سرمایشی ماهانه ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه اصفهان

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد اقلیم‌شناسی دانشگاه اصفهان

3 استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه تربیت معلم تهران

چکیده

تغییر اقلیم وافزایش دما یکی ازمسایل مهم زیست محیطی بشر به حساب میآید که در سالهای اخیر مطالعات زیادی را به خود اختصاص داده است هدف از این مطالعه واکاوی روندوشیب روندجمع ماهانه درجه روزسرمایش باآستانه دمایی25 درجه میباشد. میانگین دمای‌روزانه در طی دوره آماری 44 ساله (1383-1340)برگرفته ازپایگاه دادههای اسفزاری[1]استخراج گردید. سپس به کمک آزمون ناپارامتری من کندال روند وشیب روندجمع ماهانه درجه روز سرمایش را در سطح معنیداری 05/0برای هر کدام ازیاخته‌ها در نرم‌افزار مطلب محاسبه کردیم ابعاد ماتریس به دست آمده 44*7187 میباشد که در آن سطرها بیانگر زمان(سال) وستونها مکان(یاخته) می‌‌باشند.درنهایت نقشههای روند وشیب روند این فراسنج درنرمافزارسورفر ترسیم ومورد واکاوی قرار گرفت.نتایج به دست آمده نشان‌دهنده روند افزایشمیزان نیاز به سرمایش در چالههای داخلی وسواحل وجلگه‌های جنوبی کشور در ماه‌های گرم سال میباشدکه بیانگر روند افزایشی دما درنواحیگرم درماه‌های گرم کشور است.روند منفی درنیاز به سرمایش نیز درنیمه غربی شهرکرد وخرم آباد، شرق بجنورد ونیمه شمالی زنجان وسنندج مشاهده شده است.بیشترین میزان شیب روند درماه‌های مختلف مثبت وبه میزان 0 تا 2 درجه روز در سال است.

 




2- این پایگاه داده در دانشگاه اصفهان توسط دکتر مسعودیان تهیه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial analysis of temporal variations of monthly Cooling Degree Days in Iran

نویسندگان [English]

  • S. A Masoodian 1
  • R Ebrahimi 2
  • B Alijani 3
1
2
3
چکیده [English]

Introduction

Whereas contemporary ecology mental (thinking) space has been filled by global warmness subject, there are a little literature that has been demonstrated day degree mechanisms trend discussion. Global warmness and its effects on human societies are one of the apprehensive subject that this warmness is the result of the hothouse (greenhouse) effect (Zangou et al ,2008) .Day degree is the existent difference between the average weather temperature and selective temperature threshold ,snow melting , freezing weather, plant growth, blossoming, products harvest , consumption energy for metropolis warmness and coldness and transportation systems that all of them are related to the relative value of these upermeasurments. (Kedia Glouseen 1999, Rahmano et al 2010, Jiango et al 2009) selective temperature thresholds for calculating coldness day degree trend is according to the specific purposes . For an example selective day degree for human relaxation is 18 degree.

 

Materials and Methods

In this research for investigating ( researching) in monthly trend gradient and trend of day degree ,the coldness day degree with 25 degree temperature threshold, the daily temperature average during 44 years statistical periods (1340-1383) has been extracted from Sfazar data base . Coldness day degree data with cells 15*15 kilometer were mediated for all of the Iran, that its yield was a matrix by dimension 7187*44 (time * cells). Finally by the help of  Mann-Kendall non-parameter test , test trend and gradient the total trend for coldness day degree were calculated for every cells. The used software included Matlab and Surfer

a)First based on statistical the differences between observation calculate, one by one. (raining, temperature, or any other ecological parameter).

 

b) And n=the total observation that xj and xk respectively are the series j and k amounts. The above output function make every series sign clear as followed.

                                                             After determining the sign the Variance of every observation will be calculated by the followed formulation The amount of observation should be higher than 10(n>10)

V(s)=

c)The followed stage is Z statistical calculation.

                                                                   

 

Results

Researching (investigating) the coldness trend in Iran territory represent the needs positive trend of coldness in summer and spring season. According to the figure 1 most of regions that have the same trend in the first 6 month of the year their trends are positive. In Farvardin and Ordibehesh months the internal hollowes ,  forests and southern coast(shores) exept for Oman sea shore strip by having 45 percentage of Iran extent have the coldness needs positive trend . In Khordad months some strips of southern Zagros slope , the west of Kermanshah , Moghan plain and the east of Oroumieh lake will add to these regions. By beginning of summer season coldness needs positive trend will represent in half of the country that its maximum location in Shahrivar month will be by 62 percentage of Iran territory. Most of regions that in the spring and summer seasons month have this trend their trend gradient  are positive and their rate is 0 to 2 degree of day degree in the year and it means that for this rate in the year their coldness need will be increased. In Ordibehesht the quantitative maximum of the positive trend gradient belongs to the  post-coast of Oman sea ,Lout block medium, and Khouzestan plain by having 24 percentage of region extent and have the positive trend by 2-4 day degree in the year.In Khordad month by adding plain desert and Persian Gulf 's west shores ,29 percentage of country have the positive trend gradient (2-4 day degree ). In summer season observe intensive warmness trend in the middle of   Lout  and  Kahnouj block as positive trend gradient of coldness  needs of these regions is  4-6 day degree in the year.

 

Conclusion

According to the positive trend and increasing the needs of Coldness in internal hollowes and forests and southern shores and as in Shahrivar month more than 60percent of country extent was witness of increasing trend of coldness could point out to being the more warmness of other Iran regions and shortend of autumn season.

This is itsef represent the increasing the trend of temperature in ratio to temperature threshold (25 degree).The coldness needs negative trend in summer season in half of the west shahrekord and Khoramabad the west half of Birjand , the north of Sanandaj and Zanjan and east half of the Tehran  give glad tidings the  coolness trend of these regions .The most rate of trend gradient in year months is positive and is as the rate 0 to 2 day degree in the year. The coldness needs positive trend in the half of the year in the southern strip of the country and internal hollowes confirm the country warm regions temperature is increasing.

2 statement and contemporary outlook of study

The warm regions of country have the increasing trend that  cause to increasing energy consumption for coldness and energy consumption decreasing for warmness .Coldness needs negative trend in some of the high regions of country the coolness of temperature show to us the coolness of temperature in the mountain  strip of country.

 

 

 

کلیدواژه‌ها [English]

  • cooling degree days
  • potential energy
  • Iran
  • cooling degree days in Iran

مقدمه

از آنجا که فضای فکری اقلیم شناسی معاصر را موضوع گرمایش جهانی پر کرده است. کمتر نوشته­ای را می­توان یافت که بحث روند مکانی زمانی درجه روز (گرمایش و سرمایش) را به تصویر کشیده باشد. شاید یکی از علل مغفول ماندن مطالعه روند این فراسنج­ها خوش رفتاری دما بوده است. گرمایش جهانی و اثرات آن بر جوامع بشری یکی از موضوعات نگران کننده است که این گرمایش نیز ناشی­ از افزایش اثرات گازهای گلخانه­ای است (Zhang et al, 2008). درجه ­روز عبارت است ­از تفاضل موجود بین میانگین­ دمای­ هوا و آستانه د­مای­ انتخابی، ذوب ­برف، یخبندان، رشد گیاه، گلدهی، برداشت­ محصول، انرژی­ مصرفی برای گرمایش و سرمایش شهرهای بزرگ و سیستم­های حمل و نقل همگی مرتبط با ارزش نسبی این فراسنج­ها می­باشند. (Kadioglu and Sen, 1999 و Rehman et al, 2010, Giang et al, 2009).

آستانه­های دمایی انتخاب شده برای محاسبه روند درجه روز سرمایش بستگی به اهداف ویژه دارد. به عنوان نمونه درجه روز انتخاب شده برای آسایش انسان 18 درجه می‌باشد. متاسفانه علیرغم اهمیت روند تغییرات درجه روز تاکنون شاهد مطالعه خاصی در کشور نبوده­ایم و در کشورهای خارجی (ترکیه، کانادا، استرالیا و...) از گستردگی بیشتری نسبت به ایران برخوردار می‌باشد (Kadioglu and Sen, 1999). روند درجه روز گرمایش ماهانه ترکیه را مورد واکاوی قرار دادند. بعد از محاسبه و مشخص کردن میزان و روند تغییرات درجه روز، نقشه­های توزیع فضایی این فراسنج ترسیم گردید و رابطه تغییرات اقلیمی با خصوصیات هواشناختی و ویژگی­های توپوگرافی کشور ترکیه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان‌دهنده تغییرات دمای ثبت شده بین 25- تا 35+ درجه روز می­باشد. تغییرات ماهانه درجه روز گرمایش در درجه اول به خاطر پراکنش ویژگی­های توپوگرافی، پوشش سطح زمین، اثر رطوبت دریا و فاصله نقاط از منابع رطوبتی می‌باشد. در مرتبه دوم می­توان به ورود توده­های هوایی مختلف در فصول گوناگون سال اشاره داشت. بونسال و همکاران در سال 2000 به بررسی روند درجه روز گرمایش در کانادا پرداختند. مطالعات بیانگر یک روند افزایشی به میزان 9/. درجه در طی سال 1900 در جنوب کانادا می­باشد. بیشترین گرم‌شدگی این دوره در میانگین دمای فصل زمستان و اوایل بهار مشاهده شد (Bonsal et al, 2000). کدی اوغلو و همکاران در سال 2002 روند فصلی و سالانه درجه روز رشد در ترکیه را مورد واکاوی قرار دادند. نخست از طریق آزمون ناپارامتری من کندال و رگرسیون خطی برای نشان دادن میزان درجه روز رشد با استفاده از پایه دمایی 5 درجه استفاده شد. روند درجه روز رشد به طور­ معمول در فصول تابستان و پاییز برای نواحی قرار گرفته در ساحل ترکیه منفی می­باشد که این خود بر روند رشد گیاهان در مناطق ساحلی اثر گذار می­باشد (Kadioglu et al, 2002, Frank, 2005). اثر تغییر اقلیم را بر روی انرژی مصرفی مورد نیاز برای گرمایش و سرمایش در زوریخ سوئیس بررسی کرد. طبق سناریوی اقلیمی انجام گرفته در طی دوره 1990-1961 میانگین دمای سالانه به میزان 4/4 درجه روز افزایش یافته است. محاسبات صورت گرفته بیانگر کاهش تدریجی در مصرف انرژی برای گرمایش ساختمان­ها به میزان 33 تا 44 درصد در طی سال‌های 2010-2050 است. بر خلاف این امر انرژی مورد نیاز برای سرمایش مساکن و ساختمان­ها به میزان 20 تا 30 کیلو وات ساعت دارای روند افزایشی می­باشد. سملر و همکاران در سال 2009 به تجزیه و تحلیل تغییرات اقلیمی بر روی تغییرات مصرف انرژی برای گرمایش و سرمایش در ایرلند در طی دوره آماری 40 ساله پرداختند. نتایج به دست آمده از این واکاوی­ها بیانگر این است که در جنوب این کشور در طی دوره آماری 2000-1981 در مقایسه با دوره 1980-1961 تقاضای انرژی برای گرمایش تقریباً به میزان ناچیزی روند کاهشی داشته است. افزایش درجه روز مورد نیاز برای سرمایش نیز به خصوص در دوره­های اخیر روند افزایش دما را در این مناطق نشان می‌دهد (Semmler et al,2009). جیانگ و همکاران (Giang et al, 2009) به بررسی روند درجه روز گرمایش و سرمایش در اگزینجیانگ چین پرداختند. برای این کار از آماره آزمون من کندال و روش رگرسیون خطی استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان­دهنده این است­ که درجه روزهای گرمایش در فصول زمستان و پاییز یک روند کاهشی خاص را دارا می­باشند، در حالی که درجه روزهای سرمایش در 23 تا 51 ایستگاه دارای روند افزایشی است. لی و همکاران (Lee et al, 2010) در مطالعه­ای به بررسی تغییرات اقلیمی بر روی مصرف انرژی در هنگ کنگ پرداختند. در واقع یک ضریب همبستگی بین انرژی مصرفی و تغییرات اقلیمی به دست می‌آید. هدف کلی به دست آوردن میزان روند درجه روز سرمایش CDD و درجه روز گرمایش HDD از طریق همبستگی بین انرژی مصرفی و دمای ماه‌های گرم سال از می تا اکتبر و ماه‌های سرد سال از دسامبر تا فوریه می­باشد. نتایج نشان­دهنده تغییرات مشخص و افزایشی در میزان مصرف انرژی الکتریسیته در نواحی تجاری و خانگی می‌باشد. مصرف گاز نیز در نواحی مسکونی روند بالایی را نشان می‌دهد. دمای متوسط سالانه ایران ۱۸ درجه سلسیوس می­باشد که از شمال به جنوب و از غرب به شرق دارای روند افزایشی است. در ایران دمای هوا به شدت تحت تاثیر ارتفاع، عرض جغرافیایی و محتوای رطوبتی جو است. این­ مطالعه روند و شیب روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش سرتاسر ایران را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. اهمیت محاسبه درجه روز در ایران به خاطر تفاوت­های دمایی ناشی از قرار­گیری در عرض­های جغرافیایی متفاوت همچنین تنوع ارتفاعی و اقلیمی خود از لحاظ مصرف انرژی برای گرمایش، سرمایش و معماری ساختمان­ها، فعالیت­های کشاورزی که­ در مراحل مختلف رشد گیاه، تخمین سرمازدگی و گرمازدگی و همچنین برداشت محصولات نیاز به درجه روزهای مشخصی دارند و تخمین ذوب برف در نواحی کوهستانی، بیماری، تولید انرژی، یخبندان و موارد دیگر کاربرد دارد.

 

مواد و روش­ها

در این پژوهش برای واکاوی روند و شیب روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش­ با آستانه دمایی 25 درجه میانگین دمای روزانه هوا در طی دوره آماری 44 ساله (1383-1340) از پایگاه داده­های اسفزاری استفاده گردید. داده­های درجه روز گرمایش با یاخته­های 15*15 کیلومتر برای کل ایران میان­یابی شد که حاصل آن ماتریسی به ابعاد 44*7187 (یاخته*زمان) می­باشد. در نهایت به کمک آزمون ناپارامتری من کندال روند و شیب روند جمع ماهانه درجه روز گرمایش را برای هر کدام از یاخته­ها را محاسبه کردیم. نرم­افزارهای مورد استفاده شامل(Matlab and Surfer) می­باشند. در بیشتر مطالعات انجام گرفته از آستانه‌های دمایی متفاوت طبق اهداف پژوهش برای محاسبه روند درجه روز گرمایش و سرمایش استفاده شده است.


 

جدول شماره 1- اسامی محققین و علل انتخاب آستانه‌های دمایی بکار برده شده برای محاسبه روند درجه روز گرمایش و سرمایش

اسامی محققان

آستانه‌های دمایی مورد انتخاب

 بر حسب درجه سانتیگراد

کاربرد و علل انتخاب

کدی اغلو (1999)

15 ، 24

آستانه دمایی 24 درجه به عنوان دمای بیشینه و دمای 15 درجه میانیگن دمای کشور ترکیه برای محاسبه انرژی مصرفی

دکتر خلیلی (1379)

18

میانگین دمای کشور

رحمان و همکاران (2010)

18 ، 20 ، 24

محاسبه ­انرژی ­مورد نیاز صنایع در نواحی ساحلی عربستان

یلدیز و سوسا اغلو (2007)

18 ، 20 ، 24

محاسبه انرژی مورد نیاز صنایع در نواحی ساحلی ترکیه

ماتزراکیس و همکاران

14

به عنوان میانگین دمای یونان

جیانگ و همکاران (2010)

18 ، 24

دمای 18 درجه به عنوان آسایش انسان و دمای 24 به عنوان دمای بیشینه کشور چین

 

 

آزمون روند چندین دهه ­است­ که ­توسط آب­شناسان و پژوهشگران جهت شناسایی­ رفتار متغیرهای هیدرولوژیکی- هواشناسی مانند بارش، دما و موارد دیگر استفاده می‌شود (Chen et al, 2007). در ابتدا من (Mann) در سال 1945 این آزمون را ارائه کرد و سپس توسط کندال  (Kendall)به صورت آزمون آماری بسط و گسترش یافت. این آزمون بدون توجه به خطی یا غیر خطی بودن روند، جهت شناسایی معنی­داری روند به لحاظ آماری هر سری زمانی کاربرد دارد. امروزه این آزمون توسط سازمان هواشناسی جهانی برای شناسایی روند پیشنهاد می­گردد (مسعودیان، 1389).

الف) ابتدا براساس آماره (s) اختلاف بین تک تک مشاهدات (بارش، دما یا هر پارامتر اقلیمی دیگر) را با همدیگر محاسبه می‌کنیم.

(1)                                                                                                           

ب) که  است و n تعداد کل مشاهدات، xj و xk  به ترتیب مقادیر j و k سری می‌باشد. خروجی تابع بالا علامت هر سری را به صورت زیر روشن می‌کند.

(2)               

بعد از تعیین علامت، واریانس هر کدام از مشاهدات را با استفاده از فرمول زیر محاسبه می‌کنیم. تعداد مشاهدات باید بزرگتر از 10 باشد ((n>10.

(3)                            V (S) = √(n(n-1)(2n+5)/18

 

ج) مرحله بعد محاسبه آمارهZ  است.

(4)                                        

د) مرحله بعد آزمون فرض است. فرض صفر بر عدم وجود روند و تصادفی بودن آن دلالت دارد و بدین معنی است که Z آماری معنی­داری نیست (برای مثال گرمایش یا سرمایش و دوره‌ی تر و خشک وجود ندارد). زمانی این فرض تایید می‌شود که باشد. مقادیر  انحراف نرمال استاندارد (Z جدول) است. فرض مقابل یا فرض یک بر وجود روند دلالت دارد و بدین معنی است که Z  به لحاظ آماری معنی­دار است. زمانی این فرض تایید می‌شود که  است (Gan, 1998).

در برخی پیمانگاه­ها روند دما مثبت (گرمایش) و در برخی دیگر از آن­ها روند دما منفی (سرمایش) یا برخی ماه‌ها مرطوب و برخی دیگر خشک هستند. بنابراین فرضیه‌ها در چنین مواردی دو طرفه انتخاب می­شوند سطح معنی­داری در این پژوهش 05/0a= می‌باشد، بنابراین با توجه به دو طرفه بودن آزمون میزان z جدول برابر 96/1 خواهد بود.

در ادامه میزان شیب روند برای هر کدام از یاخته­ها محاسبه و پراکنش مکانی فضایی آن­ها بر روی نقشه نمایش داده شد.

 

نتیجه‌گیری و بحث

روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش

روند و شیب روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش ایران در سطح معنی­داری 05/0 با آستانه­های دمایی 18 درجه (میانگین دمای کشور)، 25 درجه (بیشینه ­دمای کشور) و 11 درجه (دمای کمینه کشور)، (مسعودیان و کاویانی، 1387) محاسبه و نقشه­های آن ترسیم گردید که در این مقاله به دلیل حجم زیاد نقشه­ها فقط آستانه دمایی 25 درجه را به عنوان نمونه مورد واکاوی قرار می­دهیم. شکل‌های (1) و (2) روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش ایران با پایه دمایی 25 درجه را نشان داده که می­تواند دیدی کلی از تغییرات روزانه دمای ایران به ­دست­ دهد. واکاوی روند سرمایش در قلمرو ایران بیانگر افزایش روند مثبت در نیاز به سرمایش در فصول بهار و تابستان می‌باشد طبق شکل (1) اکثر مناطقی که در 6 ماهه اول سال دارای روند می‌باشند روند آن­ها مثبت است. در فروردین و اردیبهشت ماه چاله­های داخلی و جلگه­ها و سواحل جنوبی به جز باریکه ساحلی دریای عمان با 45 درصد از وسعت ایران دارای روند مثبت سرمایش می­باشند. که در ماه خرداد باریکه­هایی از دامنه‌های زاگرس جنوبی، غرب کرمانشاه، دشت مغان و شرق دریاچه ارومیه به این مناطق افزوده می‌شوند. این­ خود گویای روند افزایش دمای این نقاط به نسبت آستانه دمایی (25 درجه) است. با شروع فصل تابستان شاهد روند مثبت نیاز سرمایش در نیمی از کشور می‌باشیم که بیشینه وسعت مکانی آن در شهریور ماه با 62 درصد وسعت ایران نمایان است، با توجه به روند مثبت و افزایشی نیاز سرمایش در چاله­های داخلی و جلگه­ها و سواحل جنوبی شاهد گرمتر شدن نقاط گرم ایران در ماه‌های گرم سال می­باشیم و با توجه به اینکه در شهریور ماه بیش از 60 درصد وسعت مناطق کشور شاهد روند افزایش نیاز سرمایش می­باشند می­توانیم به کوتاهتر شدن فصل پاییز اشاره کنیم. طبق شکل (2) در 6 ماهه دوم سال روند سرمایش آن هم به میزان مثبت در ماه­های مهر و آبان در چاله­های داخلی، جلگه­ها و سواحل جنوبی، دشت ترکمن و غرب ایلام با 37 درصد از وسعت ایران مشاهده می‌شود. از آذر تا اسفند ماه نیز روند خاصی در کشور مشاهده نمی‌شود. همانگونه که در شکل (1) نمایان است روند منفی نیاز سرمایش در ماه‌های خرداد، تیر، مرداد و شهریور در دامنه­های زاگرس مرکزی، شمال کردستان، ارتفاعات ماکو، ارتفاعات شمال زنجان، نوار کوهستانی غرب بجنورد و شرق بیرجند و نوار کوهستانی­ تفتان با میانگین 6 درصد از وسعت کشور گویای روند کاهشی دمای این مناطق در نیمه گرم سال است.

 


 

فروردین

 

اردیبهشت

 

 

خرداد

 

تیر

 

مرداد

 

شهریور

شکل شماره 1- روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش 6 ماه اول سال در ایران با پایه دمایی 25 درجه­

از طریق شاخص­ من­کندال در سطح آماری 05/0

 

 

مهر

 

آبان

 

 

آذر

 

دی

 

بهمن

 

اسفند

شکل شماره 2- روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش 6 ماه دوم سال در ایران با پایه دمایی 25 درجه­

از طریق شاخص ­من­کندال در سطح آماری 05/0

 

 

 

جدول (1) میزان درصد مساحت کشور را که دارای روند (مثبت، منفی و فاقد روند) می­باشند را نشان می­دهد. در نیمه گرم سال (از فروردین تا مهر) بیش از نیمی از وسعت ایران روندی افزایشی در نیاز به سرمایش را دارا می­باشند که بیشینه گستره مکانی آن مربوط به شهریور ماه با 62 درصد می­باشد. در نیمه سرد سال (از آبان تا اسفند) به وسعت مناطق فاقد روند افزوده شده که در فصل زمستان در اکثر مناطق کشور شاهد روند خاصی در میزان نیاز به سرمایش نمی­باشیم. روند منفی نیز در ماه­های فصل تابستان با میانگین 6 درصد از وسعت کشور نمایان است.

 

 

جدول شماره 2- درصد مساحت مناطق دارای روند (مثبت، منفی و فاقد روند) درجه روز سرمایش با پایه دمایی 25 درجه

روند

ماه

روند مثبت

فاقد روند

روند منفی

فروردین

22

78

0

اردیبهشت

8/44

5/53

7/1

خرداد

7/49

45

3/5

تیر

9/52

7/38

4/8

مرداد

1/54

7/38

3/7

شهریور

8/61

34

2/4

مهر

37

5/62

6/0

آبان

8/12

2/87

0

آذر

7/0

3/99

0

دی

0

10

0

بهمن

0

10

0

اسفند

0

10

0

 

 

 

شیب روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش

شکل­های (3) و (4) شیب روند جمع ماهانه میزان سرمایش برحسب درجه روز در سال را نشان می­دهد. اکثر مناطقی که در ماه‌های فصل بهار و تابستان دارای روند
می­باشند شیب روند آن­ها مثبت و به میزان 0 تا 2 درجه روز در سال است. به این معنی که به این میزان در سال نیاز سرمایش آن­ها افزایش می­یابد. در ماه اردیبهشت بیشینه کمی شیب روند مثبت را پس کرانه­های دریای عمان، میانه بلوک لوت و جلگه خوزستان با 24 درصد از وسعت مناطق دارای روند مثبت به میزان (4-2) درجه روز در سال داراست. در خرداد ماه با افزوده شدن دشت کویر و سواحل غربی خلیج فارس 29 درصد کشور شیب روند مثبت (4-2) درجه روز در سال را دارا می­باشند. در فصل تابستان روند گرمایشی شدید را در میانه بلوک لوت و کهنوج مشاهده می­کنیم به گونه­ای که شیب روند مثبت نیاز سرمایشی این مناطق به میزان (6-4) درجه روز در سال می­باشد. از لحاظ شیب روند منفی نیاز سرمایش مناطقی که در ماه‌های خرداد تا شهریور ماه دارای روند منفی می­باشند شیب روند آن­ها به میزان (2- -0) درجه روز در سال می­باشد که بیانگر خنک‌تر شدن هوا در این نقاط است.

 

 

 

فروردین

 

اردیبهشت

 

 

خرداد

 

تیر

 

مرداد

 

شهریور

شکل شماره 3- شیب روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش (برحسب درجه روز در سال)

در6 ماهه اول سال با پایه دمایی 25 درجه در سطح معنی‌داری 05/0

 

 

مهر

 

آبان

 

 

آذر

 

دی

 

بهمن

 

اسفند

شکل شماره 4- شیب روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش (برحسب درجه روز درسال)

در6 ماهه دوم سال با پایه دمایی 25 درجه در سطح معنی داری 05/0

 

 

 

 

 

 

جدول (2) درصد مساحت­ شیب روند جمع ماهانه درجه روز سرمایش را در ماه‌های سال نشان می­دهد. روند و به تبع آن شیب روند نیاز سرمایش تنها در نیمه گرم سال (فروردین تا مهر) مشاهده می­شود. بیشترین مساحت مناطق دارای روند شیب روند آن­ها مثبت و به میزان 0 تا 2 درجه روز در سال است. بیشینه ­کمی ­شیب روند مثبت به میزان (6-4) درجه روز در سال در ماه‌های تابستان در 5 درصد وسعت کشور نمایان می­باشد که حاکی از گرمتر شدن مناطق گرم در ماه‌های گرم سال است. بیشینه کمی ­شیب روند منفی در ماه‌های تابستان به میزان (4- ­- 2-) درجه روز در سال در پاره­ای از نقاط کوهستانی زاگرس مرکزی و البرز غربی گویای خنکتر شدن این نواحی است.

 

 

جدول شماره 3- درصد مساحت شیب روند درجه روز سرمایشماهانه با پایه دمایی 18 درجه

روند ماه

10-8

8-6

6-4

4-2

2-0

2- -0

4- - 2-

6- -4-

فروردین

0

0

0

0

1/98

9/1

0

0

اردیبهشت

0

0

1/2

4/23

9/70

7/3

0

0

خرداد

1/.

9/.

5/4

4/28

6/56

3/9

4/.

0

تیر

2/.

4/1

1/5

5/28

51

4/11

3/2

0

مرداد

4/.

4/1

5/5

8/26

54

5/10

4/1

0

شهریور

0

7/.

4

7/23

1/65

2/6

3/.

0

مهر

0

0

0

9/7

6/90

4/1

1/.

0

آبان

0

0

0

0

7/99

3/.

0

0

آذر

0

0

0

0

2/90

8/9

0

0

دی

0

0

0

0

0

0

0

0

بهمن

0

0

0

0

0

0

0

0

اسفند

0

0

0

0

0

0

0

0


نتیجه‌گیری

با توجه به این واکاوی می­توان بیان کرد که چاله­های داخلی و جلگه­ها و سواحل جنوبی در فصول بهار و تابستان و اوایل پاییز روندی افزایشی در میزان دما داشته­اند که باعث افزایش نیاز به سرمایش محیط در این مناطق شده است. روند منفی نیاز سرمایش در فصل تابستان در نیمه غربی شهرکرد، خرم آباد، نیمه شرقی بیرجند، شمال سنندج و زنجان و شرق تهران خنک‌تر شدن هوا را در این نقاط نوید می­دهد. بیشترین میزان شیب روند در ماههای سال روند مثبت و به میزان 0 تا 2 درجه روز در سال است. روند مثبت نیاز سرمایش در نیمه اول سال در نوار جنوبی کشور و چاله­های داخلی افزایش دمای مناطق گرم کشور را تایید می­کند. گستره مکانی روند مثبت نیاز سرمایش را شهریور ماه با 60 درصد وسعت کشور داراست.

1- دمای مناطق گرم کشور روند افزایشی داشته که افزایش مصرف انرژی برای سرمایش و کاهش مصرف انرژی برای گرمایش را سبب شده است.

2- روند منفی نیاز سرمایش در پاره­ای ازنقاط ارتفاعی ذکرشده خنک­ترشدن دما را در نوار کوهستانی کشور نشان می­دهد.

  1. Masoudian. S. A, Kaviani. R, 2008, Climatology of Iran, University Of, Isfahan.
  2. Khalili. A, 2000, Climatic zonation developed a new system from the perspective of the needs of all its acts to warm and cold environments, The Geographical Research Quarterly, 75: 12734- 12742.
  3. Masoudian. s. a, 2010, Zagros climate trends in the past decade, Journal of Geography and Development, pp.1-14.
  4. Andreas. M., Christos, B, 2004, Heating Degree-Day Over Greece and Index Of Energy Consumption. International  Journal Of Climatologiyt. J. Climatol. 24: 1817-1828.
  5. B. R. Bonsal, X. Zhang, l. A. Vincent, and W. D. hogg, 2001, Characteristics of Daily and Extreme Temperatures over Canada. American eteorological Society. 1959-1976.
  6. Fengqing, J, Xuemei, Li, Binggan, Wei, Ruji, Hu, 2010,  bserved trends of heating and cooling degree-daysin Xinjiang Province, Theor Appl Climatol 97:349-360.
  7. Kadioglu. M., Z. S°en, L. ultekin, 1999, Spatial Heating Monthly Degree-Days Features and Climatologic Theor. Appl. Climatol: 64, 263± 269.
  8. MikdatT, K., Levent ¸S, 2001, Trends Of  Growing Degree-Days In Turkey Water, Air, and Soil Pollution 126: 83–96, 2001.
  9. Shafiqur .R, Luai. M. Al-Hadhrami, Shamsuddin, Khan, 2010, Annual and seasonal trends of cooling, heating, and industrial degree-days in coastal regions of Saudi Arabia. Theor Appl Climatol: 2010, 1-10.
  10. Yildiz, B. Sosaoglu. 2007, Spatial distributions of heating, cooling, and industrial degree-days in Turkey, Theor. Appl. Climatol. 90, 249–261.
  11. Zhang Q, Xu C-Y, Zengxin Z, Guoyu R, 2008, Climate change orvariability The
  12. case of Yellow river as indicated by extrememaximum and minimum air temperature .during 1960–2004.
  13. T. Frank, 2005, Climate change impacts onbuilding heating and cooling energy demand in Switzerland. Energy and Buildings 37. 1175–1185.
  14. Semmler. Tido, Ray. McGrath, Susan.Steele-Dunne, Jenny. Hanafin, Paul Nolana, and Shiyu Wang, 2009, Influence of climate change on heating and cooling energy.
  15. Kadioglu .M., Z. S°en, L. Gultekin, 1998, Spatial Heating Monthly Degree-Days Features and Climatologic Patterns in Turkey, Theor. Appl. Climatol: 64, 263±269.
  16. CHEN LiFANG XiuQi & LI Shuai, 2007 Impacts of climate warming on heating energy consumption and southern boundaries of severe coldand cold regions in China. Springer, | 2854-2858.              
  17. Gan Ty, 1998, Hydroclimatic trend and possible climatic warmingin the Canadian prairies. water resource research 34 (11): 3009-3015.