نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه جغرافیا دانشگاه پیام نور
2 کارشناسی ارشد اقلیم شناسی
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
Introduction
Certainly, tourism is an important factor in the development of countries. Growth of this section is faster than that of the global trade in wealth production. Climate, as a geographical factor forming geographical space, can influence tourism. On the other hand, unpleasant climatic conditions have seriously negative effects on tourism. Most tourists, when choosing the destinations, take climatic conditions into consideration. On the other hand, unfavorable climatic conditions can reduce the positive aspects of a regional tourist attraction, imposing a considerably adverse impact on tourism. In this paper, this issue was investigated in the Iranian province of Fars, one of the most important tourist destinations because of its cultural attractions. The main purpose of this research was identifying appropriate conditions and suggesting a tourism temporal calendar that can improve quality and quantity of services offered to the tourists. For this purpose, a method was employed to calculate Man Ray physiological equivalent temperature (PET) and mean survey forecast (PMV) so that tourism and climate could be evaluated in the province. Another objective of this paper was to identify place and time conditions of tourism in the province to propose a calendar. Hopefully, this would lead to improving the quality of tourism services offered in the province.
Material and Methods
In this research, we used meteorological data in synoptic and climatologic stations at a period extending from 1990 to 2005. Meteorological indices included: temperature, humidity, wind speed, vapor pressure and cloudy cover. Personal variables were: stature, weight, age, coverage and thermal value based on human activity. Assessment Method used for measuring climate comfort for tourism was based on the physiological equivalent temperature index and the average of polls predicted. The index combines indicators of temperature, body's physiological balance with the environment, based on the known efficiency evaluation of climate comfort and tourism. However, one of the most widely accepted and commonly used physiological parameters of temperature is heat index, which is the physiological equivalent of the energy balance equation and is derived from human’s body. In the first step, climatic comfort method assessment was used to calculate Physiological Equivalent Temperature (PET) and Predicted Mean Vote (PMV). Then comfort isopleths were drawn based on PMV and PET index. PMV and PET showed similar results, but we drew PET method isopleths maps because PET method indicated temporal and spatial bio-climatic conditions much better than PMV and presented bioclimatic zone more clearly than PMV.
Results and discussion
Drawing PET isopleths curves for different stations in all months showed temporal and spatial comfort conditions in Fars province. Investigations showed that in Abade, Eghlid, Bavanat and Neirise stations, severe cold tension was dominant in January, February and March. On the other hand, In Lar, Darab, Lamerd and Jahrom, severe hot tension was dominant in June, July and August. In warm regions of province, there were comfort conditions in February–March in spring and November-December in autumn. In the cool regions of province, there were comfortable conditions in February-June and September-October. In fact, appropriate climatic conditions were confirmed in 9 months, thereby showing excellent qualification. Results, which were based on regionalization comfort maps, showed that winter provided favorable tourism conditions in the southern area of Fars province.
Conclusion
Planning for tourism development needs to consider temporal and spatial analysis. This work employed comfort isopleths maps. Therefore, drawing the maps for each of the spatial distribution of tourism can help identify the vulnerable areas. The analysis of maps showed that at 8.8 percent of annual times, severe conditions were dominant. Hence, it can be concluded that heat stress limits province's tourism much more than cold stress. At 13.8 percent of annual times, climatic comfort was dominant. If low heat and cold were added to it, a total 45.3 percent could be appropriate for tourism. However, this province, in 45.3% of time, with a little warm, cool and comfortable weather can be a great potential for tourism. My assessment showed that isopleths diagram were good tools for determining comfort condition.Based on these findings, determination of the appropriate time for tourism in the province, due to the intense heat conflict in the north and south, is different. But, in all zones of the province, April and November are the best months for tourists.
کلیدواژه‌ها [English]
مقدمه
صنعت گردشگری امروزه به قدری در توسعه اقتصادی، اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاد دانان آن را صادرات نامرئی نام نهادند (رضوانی76،1379). به طور قطع گردشگری به عنوان یک نیروی محرکه در توسعه و پیشرفت ملل نقش مهمی دارد. رشد این بخش حتی بیشتر و سریع تر از تجارت جهانی در ایجاد ثروت برای ملل و به ویژه برای کشورهای درحال توسعه نقش داشته است. اقلیم یکی از عناصر جغرافیایی است که فضای جغرافیایی را شکل می دهد و گردشگری که در چنین فضایی شکل می گیرد، بشدت تحت تأثیر عوامل آب و هوایی قرار دارد. مراکز تفریحی موجود چه در گذشته و چه در حال حاضر بخشی از ارزش های گردشگری خود را مدیون شرایط آب وهوایی مناسب و ملایم هستند. از سوی دیگر شرایط آب و هوایی نامناسب از جنبه ها و جاذبه های مثبت یک منطقه توریستی می کاهد و تاثیرات نامطلوبی را بر گردشگری برجای می گذارد. نکته مهم برای گردشگران علاوه بر مسایل و عناصر نظیر میراث فرهنگی و امنیت ملی، مکان یابی نقاط و محلهای گردشگری، در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی به لحاظ ریزش های جوی، ویژگی های دمایی، احتمال رخداد طوفانها، سرما و گرمای شدید، کولاک برف و یخبندان و نظایر آن است که با آگاهی از آنها، نقاط مورد نظر خود را از لحاظ اقلیم آسایش در فصل های مشخص سال انتخاب و مورد برنامه ریزی قرار می دهند (سازمان هواشناسی قم، 1382). بنابراین اقلیم و گردشگری وابستگی زیادی به یکدیگر دارند، به گونه ای که دارا بودن شرایط مطلوب اقلیمی جزء مزیت ها و توان های بالقوه برای گردشگری محسوب می شود و اغلب مسافران در انتخاب مکان و زمان سفر به شرایط آب و هوایی توجه می کنند .(Matzarakis and Freitas, 2006) بیان شرایط اقلیم آسایشی معمولا با شاخص هایی بیان می گردد که در آن مجموعه ای از عناصر هواشناختی و انسانی و محیطی دخالت داده می شود. این شاخص ها داده های اقلیمی را به شکلی ارائه می کنند که نشان دهنده واکنش افراد به شرایط آب و هوایی است و در طبقه بندی عددی، درجاتی را از بسیار مناسب تا نامناسب در بر می گیرند. این شاخص ها تفسیر تاثیرات پیچیده عناصر جوی را از آسایش انسان آسان تر می کنند و امکان مقایسه مکانهای مختلف را از دیدگاه اقلیم آسایشی فراهم می آورند(De freitas, 2001)
مطالعات گسترده ای در زمینه ارزیابی شرایط اقلیم آسایشی صورت گرفته است. هامیسون و همکاران (1999) اثرات تغییر اقلیم را بر صنعت توریسم مورد مطالعه قرار داده اند Harrison at all, 1999) (. ماتزارکیس و همکاران (2004) بر اساس موازنه انرژی بدن انسان بر پایه دو شاخصPET و PMV شرایط بیوکلیمایی آدریاتیک را بررسی کردند و میزان PET وPMV را برای فصول متفاوت سال بدست آوردند. گومز (Gomez, 2004) در مطالعات جداگانه به ترتیب وضعیت توریسم را در مناطق مختلف اسپانیا بررسی کرده است. همچنین گومز (Gomez, 2005) عوامل جوی و اقلیمی را بعنوان جنبه های جغرافیایی تشکیل دهنده معماری منظر توریسم می داند. ماتزاراکیس ( (Matzarakis, 2007 در مناطق جنوب شرق آلمان در مناطقی که تراکم ایستگاههای هواشناسی در آن کم است، اطلاعات زیست اقلیمی را برای گردشگری مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است که نتیجه این تجزیه و تحلیل به صورت نقشه های زیست اقلیمی ارائه شده است. هین و همکاران (Hein at all, 2009) به بررسی وضعیت آسایش توریسم در اسپانیا با استفاده از روش TCI پرداخت و به این نتیجه رسید که فصل تابستان بهترین وضعیت آسایش توریسم را در این کشور دارا می باشد.. ماتزارکیس (Matzarakis at all, 2004) در استرالیا، آلکوفرادو و همکاران (Alcoforado at all, 2004) در لیبسون پرتغال، مورابیتو و همکاران (Morabito at all, 2004) در فلورانس ایتالیا، هارتز و همکاران (Hartz at all, 2006) در آریزونا، نقش عوامل آب و هوایی را در توریسم در نواحی مختلف مورد مطالعه قرار داده اند. مارتین Martin, 2010)) لزوم تشکیل پایگاه داده ای عمق برف را برای توسعه صنعت توریسم در فصل زمستان مورد توجه قرار داده است. در ایران ذوالفقاری (1386) با استفاده از شاخص های PMV و PET به بررسی مناسب ترین زمان گردشگری در تبریز پرداخت. نتایج نشان داد که دوره آسایش اقلیمی در شهر تبریز محدود می باشد که به مدت 45 روز از اوایل خرداد تا اواسط تیرماه به طول می انجامد. ساری صراف و همکاران (1389) به مطالعه و تعیین مناسب ترین شاخص RAY MAN برای مطالعه اقلیم آسایش در شمال استان آذربایجان غربی پرداختند. نهایتا به این نتیجه رسیدند که شاخص PET نتایج بهتر و قابل قبولی از اقلیم آسایش شمال استان آذربایجان غربی را ارائه می دهد. حیدری و ذولفقاری (1389) ویژگی های زیست اقلیم انسانی و اقلیم توریستی سواحل جنوبی را با استفاده از روشPET بررسی کردند. نتایج نشان داد که در سواحل خلیج فارس به غیر از بهمن ماه، شرایط آسایش حرارتی برای گردشگران در تمام سال بطور پراکنده در ساعات صبح فراهم می باشد. شرایط شرجی شدید باعث کاهش ایام آسایش در اطراف تنگه هرمز بویژه در بندرعباس گردیده است. در سواحل دریای عمان دوره آسایش حرارتی از اواخر فروردین شروع شده و تا اواسط خرداد تداوم دارد. همچنین از اواسط مهرماه تا اواخر آبان ماه یک دوره آسایش حرارتی دیگر نیز فراهم می باشد. زینالی و همکاران (1389) به مطالعه و بررسی اقلیم توریستی استان آذربایجان شرقی و ارائه راهکارهایی برای استفاده بهینه از پتانسیل های توریستی آن در فصول بهار و تابستان با شاخص دمای معادل فیزیولوژیک (PET) پرداخته اند. نتیجه مطالعه نشان دهنده این است که در اکثر ایستگاههای مورد مطالعه، ماههای ژوئن و سپتامبر از اقلیم بسیار مناسبی برای توریسم برخوردارند و ماه ژوئیه و اوت به غیر از شهرستانهای اهر و سراب در بقیه قسمتهای استان درجاتی متفاوتی از تنش گرمایی از متوسط تا ضعیف حاکم می باشد.دهقانی و میرزا اسماعیلی (1389) به بررسی و مطالعه اقلیم آسایش جزیره قشم پرداخته است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که مناسب ترین ماهها از لحاظ آسایش انسانی ماههای ژانویه، فوریه و دسامبر می باشد. در این پژوهش نیز در نظر است شرایط اقلیم آسایشی استان فارس توسط شاخص PET مورد ارزیابی قرار گیرد تا با شناسایی شرایط زمانی و مکانی مناسب گردشگری و ارائه تقویم زمانی گردشگری، موجب بالا رفتن کمیت و کیفیت خدمات گردشگری در این استان گردد.
منطقه مورد مطالعه
استان فارس در جنوب ایران بین 27درجه و 2دقیقه تا 31 درجه و 4 دقیقه عرض شمالی از خط استوا و50 درجه و 42 دقیقه تا 55 درجه و 36 دقیقه طول شرقی از نصف النهار مبدا واقع شده است. این استان از شمال به استان اصفهان ، از شمال شرق به استان یزد، از غرب به استانهای بوشهر و کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به استان هرمزگان و از شرق به استان کرمان محدود می شود. وسعت استان فارس حدود 123946 کیلومتر مربع معادل 2/7 درصد از مساحت کل کشور را در خود جای داده است (سالنامه آماری کشور، 1385).
شکل 1- موقعیت استان فارس در ایران و پراکنش ایستگاههای استان
مواد و روش ها:
در این مطالعه از داده های هواشناسی ایستگاه های سینوپتیک و کلیماتولوژی استان فارس در یک دوره آماری 16 ساله (2005-1990) مربوط به متغیرهای هواشناسی شامل: دمای هوا به سلسیوس، رطوبت نسبی به درصد، سرعت باد بر حسب متر برثانیه، فشار بخار بر حسب هکتوپاسکال و میزان ابرناکی بر حسب اکتا به صورت میانگین ماهانه استفاده شده است. متغیرهای فردی شامل قد، وزن، سن و جنسیت و نیز متغییرهای مربوط به پوشش و ارزش حرارتی آنها بر حسب کلو و میزان انرژی فعالیت های انسانی بر حسب وات به صورت میانگین یا حالت استاندارد در نظر گرفته شد.
روش ارزیابی شرایط اقلیم آسایشی برای گردشگری بر اساس محاسبه شاخص دمای معادل فیزیولوژیک[1] و متوسط نظرسنجی پیش بینی شده[2] می باشد. این دو شاخص که به شاخص های ترکیبی دما- فیزیولوژیک مبتنی بر بیلان بدن انسان با محیط اطراف معروفند در ارزیابی اقلیم آسایشی و آب و هواشناسی گردشگری کارایی مطلوبی دارند با این حال یکی از مقبول ترین و پرکاربردترین شاخص های فیزیولوژی- دما، شاخص دمای معادل فیزیولوژیک می باشد که از معادله بیلان انرژی بدن انسان مشتق شده است.
روش کار به این صورت بوده است که ابتدا مختصات محل، داده های مربوط به متغیرهای هواشناسی در مقیاس ماهانه به نرم افزار Ray Man وارد و شاخص های PET و PMV محاسبه گردید. سپس نقشه های ایزوپلت آسایش[3] استان بر اساس دو روش مزبور ترسیم گردید. تشابه نقشه های ایزوپلت PMV به PET و نیز ضریب بالای همبستگی988/0R= بین نقشه های ایزوپلت PMV به PET باعث شد که اطمینان حاصل کنیم دو روش نتایج مشابهی را برای استان رقم میزنند. با این حال به دلیل وضوح بیشتر و نیز نمایش بارزتر مناطق زیست اقلیمی از همدیگر بر روی نقشه ایزوپلت PET ، به تشریح زمانی-مکانی شرایط زیست اقلیمی استان از این روش پرداخته شد. همچنین نقشه های پهنه بندی آسایشی در محیط Arc_GIS بر اساس روش مذکور برای کلیه ماههای سال ترسیم گردید.
نتایج و بحث:
نتایج محاسبه شاخص های PET برای ایستگاههای استان در ماههای مختلف بر روی نمودارهای ایزوپلت (شکل 2) بهمراه جداول مرجع (جداول 1) آورده شده است. مزیت این نمودارها در این است که بطور یکجا شرایط آسایشی را در طول سال در نقاط مختلف استان با هم مورد مقایسه قرار می دهد و لذا در ترسیم و به تصویر کشیدن شرایط زمانی-مکانی آسایش روش مناسبی است. بررسی شرایط زمانی-مکانی آسایش بر روی این نمودارها نشان می دهد در حالی که شهرهای آباده، اقلید، بوانات و نیریز از تنش سرمای شدید در ماههای ژانویه، فوریه و مارس رنج می برند، شهرهای لار، داراب، لامرد و جهرم از تنش گرمایی شدید در ماههای جون، جولای و آگست تحت تأثیر قرار می گیرند. شرایط آسایشی در نواحی گرم استان از ماههای فوریه و مارس در فصل بهار و نوامبر و دسامبر در فصل پاییز و در نواحی خنک استان از آپریل، می و جون در بهار و سپتامبر و اکتبر در پاییز در تغییر است و لذا از فوریه تا جون و نیز از سپتامبر تا دسامبر نقاط مختلف استان می تواند پذیرای گردشگران باشد. در واقع 9 ماه از سال در استان شرایط اقلیمی برای پذیرای گردشگران در ماههای متفاوت مناسب است که از ویژگی های منحصر بفرد این استان است. در 8/13 درصد اوقات در کل سال در این استان شرایط آسایش برقرار است که اگر اوقات کمی گرم و کمی خنک را به آن اضافه کنیم در 3/45 درصد اوقات سال شرایط برای پذیرش گردشگران مناسب خواهد بود. در مجموع در 8/8 درصد اوقات سال استان تنش سرمای شدید و بسیار شدید و در 4/20 درصد اوقات گرمای بسیار شدید و شدید را تجربه می کند. از این رو می توان نتیجه گرفت که تنش گرما بیش از تنش سرما در استان فارس محدودیت گردشگری را در پی دارد. با این حال با دارا بودن 3/45 درصد اوقات با هوای کمی گرم، کمی خنک و راحت از پتانسیل مناسبی برای گردشگری برخوردار است. بررسی اولیه این نمودارها نشان می دهد از نمودارهای ایزوپلت می توان برای تحلیل شرایط گردشگری بنحو مطلوبی سود جست و برای محاسبه شرایط آسایشی برای تعیین نقاط گردشگری در استان و یا سایر نقاط استفاده کرد.
شکل 2- نمودار ایزوپلت آسایشی استان بر اساس شاخصPET
جدول 1- جدول مرجع مقادیر PET و شرایط نظیر بهمراه راهنمای شکل 2 و درصد اوقات
|
درجه تنش فیزیولوژیک |
حساسیت حرارتی |
PET |
راهنما |
درصد اوقات |
|
تنش سرمای بسیار شدید |
خیلی سرد |
4> |
3/3 |
|
|
تنش سرمای شدید |
سرد |
4 |
5/5 |
|
|
تنش سرمای متوسط |
خنک |
8 |
1/10 |
|
|
تنش سرمای اندک |
کمی خنک |
13 |
4/15 |
|
|
بدون تنش سرما |
راحت |
18 |
8/13 |
|
|
تنش گرمای اندک |
کمی گرم |
23 |
1/16 |
|
|
تنش گرمای متوسط |
گرم |
29 |
5/15 |
|
|
تنش گرمای شدید |
خیلی گرم |
35 |
12 |
|
|
تنش گرمای بسیار شدید |
داغ |
41> |
4/8 |
اگر چه نقشه های پهنه بندی شرایط از طریق هر دو شاخص PMV و PET برای استان تهیه شده است لیکن برای جلوگیری از افزایش تعدد صفحات فقط نقشه های مربوط به شاخص PET آورده شده است. شکل شماره 3 شرایط اقلیم آسایشی در ماه ژانویه و فوریه را نشان می دهد. در ماه ژانویه شهرهای بوانات، اقلید، آباده با وضعیت حرارتی بسیار سرد و شهرهای زرقان، شیراز، سد درودزن، نیریز، فسا و فیروزآباد با وضعیت حرارتی سرد اساسا شرایط نامطلوبی از نظر اقلیم آسایشی و دارای محدودیت گردشگری می باشند.
هرچه به سمت جنوب و غرب استان پیش می رویم، شرایط اقلیم آسایشی تقریبا مناسب می گردد به طوری که شهرهای لار، داراب، کازرون و جهرم با وضعیت حرارتی کمی خنک شرایط نسبتا مناسب است که می تواند به عنوان توان بالقوه در جذب گردشگران زمستانه مد نظر قرار گیرد. شهر لامرد با عدم تنش فیزیولوژیکی دارای شرایط کاملا مطلوبی می باشد. به صورت کلی در این ماه به دلیل استیلای شرایط سرد و گسترش سیستم های غربی شرایط نامطلوب بیوکلیمایی بر استان حاکم و اکثر پهنه های استان شرایط نامطلوبی از نظر گردشگری دارند. در ماه فوریه (شکل3) شرایط اقلیم آسایشی تقریبا مشابه با ماه ژانویه می باشد. در این ماه قسمتهای شمالی استان شامل شهرهای آباده، اقلید و بوانات دارای وضعیت حرارتی بسیار سرد و شهرهای شیراز، فسا و فیروزآباد با برخورداری از وضعیت حرارتی سرد شرایط اقلیم آسایشی نامطلوبی را دارا می باشند. در این ماه نیز قسمتهای جنوبی و غربی استان شرایط مطلوبتری از نظر اقلیم آسایشی نسبت به سایر مناطق استان دارا می باشند.
شکل 3- پهنه بندی استان در ماه ژانویه و فوریه بر اساس شاخص PET
در ماه مارس با توجه به اینکه از شرایط سرمای زمستانی در منطقه کاسته می شود وضعیت اقلیم آسایشی شکل دیگری به خود می گیرد. قسمتهای جنوب غربی استان شامل شهرهای فسا، جهرم و فیروزآباد با عدم تنش فیزیولوژیکی دارای بهترین کیفیت اقلیم آسایشی می باشند. شهرهای لار و داراب با وضعیت حرارتی کمی خنک و شهر لار با وضعیت حرارتی کمی گرم از شرایط نسبتا مناسب اقلیمی برخوردار می باشند. شهرهای آباده، بوانات و اقلید با وضعیت حرارتی سرد فاقد شرایط اقلیم آسایشی مناسب می باشند(شکل4).
در ماه آوریل استان فارس شرایط نسبتا مناسبی را از نظر اقلیم آسایشی دارا می باشد. به جز شهرهای اقلید، آباده و بوانات با وضعیت حرارتی خنک و بخشی از جنوب استان شامل شهرهای لامرد با وضعیت حرارتی گرم، بقیه سطح استان که اکثریت پهنه استان را تشکیل می دهد با شرایط حرارتی کمی خنک و کمی گرم از وضعیت نسبتا ایده آلی برخوردارند (شکل4).
در ماه می شرایط اقلیم آسایشی از وضعیت نرمالی برخوردار می باشد. در این ماه شهرهای داراب، لار، لامرد، جهرم و کازرون از حساسیت حرارتی خیلی گرم برخوردار می باشند و اساساً شرایط نامطلوبی از نظر اقلیم آسایشی دارند. سایر شهرها از جمله آباده، اقلید و بوانات با حساسیت حرارتی کمی خنک و شهرهای نیریز، فسا، فیروزآبا، شیراز، زرقان و سددرودزن با حساسیت حرارتی گرمای اندک از شرایط نسبتا مناسب اقلیم آسایشی برخوردار هستند (شکل شماره5).
در ماه ژوئن شرایط اقلیم آسایشی با شروع فصل گرما و بالا رفتن دمای هوا به سمت نامطلوب سوق پیدا می کند. به جز شهرهای آباده و اقلید که دارای وضعیت حرارتی کاملا مطلوب اقلیمی می باشند سایر شهرهای استان که اکثریت پهنه آن را شامل می شود دارای حساسیت حرارتی با درجات مختلف از بسیار داغ تا گرم را در بر می گیرد و شرایط کاملا نامطلوبی را بر منطقه حاکم می کند.
شکل 4- پهنه بندی استان در ماه مارس و آپریل بر اساس شاخص PET
شکل 5- پهنه بندی استان در ماه می و جون بر اساس شاخص PET
در فصل تابستان با حاکمیت توده هوای جنوبی که از سمت شبه جزیره عربستان وارد استان فارس می شود، شرایط اقلیم آسایشی کاملا نامطلوبی بر استان حاکم می شود. ماههای جولای و آگست از شرایط اقلیم آسایشی تقریبا مشابه با ماه ژوئن برخوردار می باشد. در این ماهها شهرهای لامرد، جهرم، لار و کازرون با وضعیت حرارتی داغ، شهرهای فیروزآباد و فسا با وضعیت حرارتی خیلی گرم و شهرهای نیریز، شیراز، بوانات، سددرودزن و زرقان با وضعیت حرارتی گرم فاقد شرایط اقلیم آسایشی مناسبی هستند. شهرهای آباده و اقلید با وضعیت حرارتی کمی گرم شرایط نسبتا مناسب اقلیمی را دار می باشند. (شکل6).
شکل 6- پهنه بندی استان در ماه جولای و آگست بر اساس شاخص PET
در ماه سپتامبر شهر آباده با عدم تنش حرارتی ، شرایط کاملا مناسبی از نظر اقلیم آسایشی دارا می باشد. شهرهای لار، داراب، جهرم و کازرون با وضعیت حرارتی خیلی گرم، فیروزآباد و فسا با حساسیت حرارتی گرم فاقد شرایط اقلیم آسایشی مناسب می باشند. شهرهای نیریز، شیراز، زرقان، سددرودزن و بوانات با حساسیت حرارتی کمی گرم شرایط نسبتا مناسب اقلیمی را دارا می باشند. در این ماه به جز ایستگاه آباده سایر مناطق با دارا بودن تنش گرمای دارای محدودیت گردشگری می باشد (شکل شماره 7).
در ماه اکتبر شهر لامرد با وضعیت حرارتی خیلی گرم، لار، جهرم، داراب و کازرون با حساسیت حرارتی گرم فاقد شرایط اقلیم آسایشی مناسب می باشند. شهرهای نیریز، بوانات، شیراز، زرقان و سددروزن با عدم تنش حرارتی از شرایط اقلیم آسایشی کاملا مناسبی برخوردار می باشند. شهرهای آباده و بوانات با وضعیت حرارتی کمی خنک و فسا و فیروزآباد با وضعیت حرارتی کمی گرم از شرایط نسبتا مناسب اقلیمی برخوردار می باشند. در این ماه قسمت های شمالی و شرقی و به نحوی مرکزی دارای شرایط مطلوبی برای گردشگری می باشند (شکل 7)
شکل 7- پهنه بندی استان در ماه سپتامبر و اکتبر بر اساس شاخص PET
در ماههای نوامبر و دسامبر به دلیل نفوذ کم فشارهای مهاجر به منطقه، شرایط آسایشی و اقلیمی نیز بالطبع شکل دیگری به خود می گیرد. ماههای نوامبر و دسامبر نیز که همزمان با فصل پاییز می باشند، از گرمای شدید تابستان کاسته شده است. در این دو ماه اکثر پهنه استان دارای شرایط محیطی مطبوع و در محدوده آسایش بیوکلیمایی قرار دارند (شکل 8).
شکل 8- پهنه بندی استان در ماه نوامبر و دسامبر بر اساس شاخصPET
نتیجه گیری
استان فارس به علت دارا بودن شرایط ویژه جغرافیایی، برخورداری از آب و هوای لطیف و معتدل، آثار تاریخی فراوان و مناظر بدیع طبیعی در رده مناطق عمده توریستی کشور محسوب می شود. بنابراین تحلیل پتانسیل های اقلیم آسایشی این استان می تواند در تعیین شرایط زمانی و مکانی مناسب گردشگری مورد استفاده قرار گیرد. برنامه ریزی برای توسعه گردشگری و تعیین پتاسیل های آن نیاز به تحلیل زمانی مکانی شرایط آسایشی در هر منطقه دارد. این کار با استفاده از نقشه های ایزوپلت آسایشی بخوبی انجام می گیرد و لذا ترسیم این نقشه های برای هر استان می تواند توزیع زمانی مکانی نقاط مستعد گردشگری را مشخص نماید و در تعیین تقویم گردشگری مورد استفاده قرار گیرد. بررسی توزیع زمانی-مکانی شرایط آسایش استان فارس بر روی نمودار ایزوپلت نشان می دهد در مجموع در 8/8 درصد اوقات سال استان تنش سرمای شدید و بسیار شدید و در 4/20 درصد اوقات گرمای بسیار شدید و شدید را تجربه می کند. از این رو می توان نتیجه گرفت که تنش گرما بیش از تنش سرما در استان فارس محدودیت گردشگری را در پی دارد. در 8/13 درصد اوقات در کل سال در این استان شرایط آسایش اقلیمی (راحتی) برقرار است که اگر اوقات کمی گرم (1/16 درصد اوقات) و کمی خنک (4/15 درصد اوقات) را به آن اضافه کنیم در 3/45 درصد اوقات سال شرایط برای پذیرش گردشگران مناسب خواهد بود. بررسی اولیه این نمودارها نشان می دهد از نمودارهای ایزوپلت می توان برای تحلیل شرایط گردشگری بنحو مطلوبی سود جست و برای محاسبه شرایط آسایشی برای تعیین نقاط گردشگری در استان و یا سایر نقاط استفاده کرد.
بر اساس نتایج این تحقیق شرایط آسایش اقلیمی در استان فارس با توجه به تضاد شدید حرارتی در شمال و جنوب آن متفاوت است. بهترین ماهها از نظر دارا بودن شرایط آسایشی برای گردشگران ماههای آوریل و نوامبر می باشد.. در مقابل ماههای ژانویه و فوریه و مارس با تنش سرما و ماههای ژوئن، ژولای، آگوست و سپتامبر با تنش گرما از بدترین شرایط بیوکلیمایی برخوردار هستند و از این نظر برای گردشگری دارای محدودیت می باشد. به صورت کلی در فصل سرد سال قسمت های جنوبی استان دارای بهترین شرایط برای مقصد گزینی گردشگری زمستانه است. در فصل تابستان به جز شمال استان بقیه مناطق دارای بدترین شرایط بیوکلیمایی هستند و از این نظر برای گردشگری دارای محدودیت هستند. ماه های فصل بهار و پاییز با توجه به شرایط دمایی و رطوبتی و دیگر متغیر های اقلیمی دارای شرایط مطلوب تری برای گردشگری در اکثر پهنه استان می باشد.
)