TY - JOUR ID - 137528 TI - بررسی روند تغییرات تبخیر و تعیین نقش عوامل مؤثر بر آن با استفاده از روش‌های رگرسیون چندک و رگرسیون چندک بیزی (مطالعه موردی: ایستگاه هاشم‌آباد گرگان) JO - پژوهش های اقلیم شناسی JA - JCR LA - fa SN - 2228-5040 AU - برارخان‌پور, صدیقه AU - قربانی, خلیل AU - سالاری جزی, میثم AU - رضایی‌قلعه, لاله AD - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران AD - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران AD - استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران AD - دانشجوی دکترای علوم و مهندسی آب، منابع آب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 1400 IS - 46 SP - 73 EP - 88 KW - تبخیر KW - پارامترهای اقلیمی KW - رگرسیون چندک KW - رگرسیون چندک بیزی KW - من‌کندال DO - N2 - تبخیر-تعرق از مؤلفه‌های مهم چرخه هیدرولوژیک است که تحت تأثیر عوامل مختلف اقلیمی است که این عوامل خود نیز تحت تأثیر تغییر اقلیم می‌باشند. در این پژوهش به منظور بررسی روند تغییرات تبخیر-تعرق ناشی از عوامل مؤثر برآن از آزمون من-کندال و دو روش رگرسیون چندک و رگرسیون چندک بیزی استفاده شد تا ضمن مقایسه این دو روش در تشخیص روند در چندک‌های مختلف سری زمانی تبخیر-تعرق، دلیل احتمالی آن نیز مشخص شود. برای این منظور از سری‌های فصلی داده‌های هواشناسی ایستگاه سینوپتیک هاشم آباد گرگان در دوره زمانی 1363-1397 استفاده شد. آزمون من-کندال فقط برای فصل زمستان روند کاهشی تبخیر را نشان می‌دهد در حالی که کمترین شیب تغییرات روند در چندک‌های مختلف در این فصل می‌باشد و فصل تابستان دارای بیشترین شیب روند افزایشی تبخیر بین 66/0 تا 14/1 درصد بترتیب برای چندک‌های پایینی تا بالایی می‌باشد. در فصل بهار شیب افزایشی 75/0 در چندک‌های بالایی به تدریج به شیب کاهشی 72/0- تغییر می‌کند. در فصل پاییز چندک‌های پایینی دارای شیب بیشتری تا 66/0- می‌باشند و فصل زمستان چندک‌ها از کمترین شیب بین 14/0- تا 08/0- برخوردارند. نتایج بررسی عوامل مؤثر برتبخیر نیز نشان می‌دهد تغییرات دما سهم بیشتری را در تغییرات تبخیر روزانه دارد و با بزرگ‌تر شدن چندک، شیب افزایشی نیز بیشتر می‌شود. رابطه بین رطوبت نسبی با تبخیر از یک شیب کاهشی پیروی می‌کند و پس از دما در رتبه دوم قرار می‌گیرد. در نهایت می‌توان نتیجه گرفت در ایستگاه هاشم آباد گرگان، تغییرات معنی‌داری در تبخیر رخ داده است که روش رگرسیون چندک این تغییرات را به خوبی آشکار می‌کند. همچنین در فصل تابستان که خشک‌ترین و گرم‌ترین فصل سال می‌باشد، افزایش شدت روند تبخیر در این منطقه با توجه به کشت تابستانه، باعث افزایش مصرف آب در کشاورزی طی سال‌های اخیر شده که با این روند در آینده افزایش بیشتری خواهد یافت. UR - https://clima.irimo.ir/article_137528.html L1 - https://clima.irimo.ir/article_137528_d7839b945e591c86be8b6b8be2657253.pdf ER -