TY - JOUR ID - 137526 TI - شناسایی کانون‌های فعالیت تاوایی نسبی تراز 500 هکتوپاسکال مؤثر بر بارندگی در ایران JO - پژوهش های اقلیم شناسی JA - JCR LA - fa SN - 2228-5040 AU - امیری, آزیتا AU - علیجانی, بهلول AU - فتاحی, ابراهیم AD - کارشناس سازمان هواشناسی کشور AD - استاد ،دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران AD - دانشیار، عضو هیات علمی پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 1400 IS - 46 SP - 17 EP - 28 KW - تاوایی نسبی KW - تحلیل همبستگی کانونیکال KW - بارندگی KW - ایران DO - N2 - به منظور واکاوی همبستگی بین بارندگی بخش­های مختلف ایران با پراکنش زمانی و مکانی کانون­های فعالیت تاوایی نسبی، مقادیر ماهانه تاوایی نسبی در بازه زمانی 2017-1981 با استفاده از باد مداری و نصف­النهاری پایگاه داده­های بازتحلیل NCEP-DOE در تراز فشاری 500 هکتوپاسکال در محدوده مکانی 10تا70 درجه شرقی و 10تا70 درجه شمالی محاسبه شد. داده­های بارندگی ماهانه کشور نیز در همان بازه زمانی از 97 ایستگاه سینوپتیک کشور دریافت شدند. آن­گاه با استفاده از روش تحلیل مؤلفه­­های اصلی، کانون­های فعالیت تاوایی نسبی در منطقه مورد مطالعه و کانون­های بارشی کشور شناسایی شدند. سپس تحلیل همبستگی کانونیکال بر روی نمره عاملی این کانون­ها اجرا شد و با شناسایی سه ترکیب خطی مختلف، محدوده­های فضایی فعالیت تاوایی نسبی مؤثر بر بارندگی بخش­های مختلف کشور شناسایی شدند. در ترکیب خطی اول تغییرات تاوایی نسبی تراز 500 هکتوپاسکال در محدوده خاورمیانه و مدیترانه شرقی با بارندگی شرق کشور، به میزان 0.7 همبستگی مثبت دارد و در صورتی که مقادیر تاوایی نسبی در محدوده یاد شده مثبت باشد، بارندگی در شرق کشور افزایش می­یابد. در ترکیب دوم تغییرات تاوایی نسبی تراز یاد شده در محدوده شرق اروپا با بارندگی سواحل جنوبی دریای خزر به میزان 0.65 همبستگی منفی دارد. بدین­معنی که هر چه تمایل مقادیر تاوایی نسبی روی شرق اروپا به سمت مقادیر منفی­تر باشد، بارندگی در حاشیه جنوب غربی دریای خزر بیش­تر می­شود. در ترکیب سوم نیز تغییرات تاوایی نسبی روی منطقه چرخندزایی ترکیه و قبرس نیز با بارندگی شمال غربی ایران به میزان 0.5 همبستگی مثبت داشته و تاوایی مثبت در آن محدوده منجر به افزایش بارندگی در شمال غربی کشور می­شود. این سه ترکیب خطی در مجموع 82.5 درصد از پراش مشترک بین تاوایی نسبی و بارندگی را توضیح می­دهند. UR - https://clima.irimo.ir/article_137526.html L1 - https://clima.irimo.ir/article_137526_e4dcdae3058e105019f4eb95974d1f90.pdf ER -