سازمان هواشناسی کشور- پژوهشکده اقلیم شناسی
پژوهش های اقلیم شناسی
2228-5040
2783-395X
1397
33
2018
10
23
رویکردی نوین در شناسایی و تحلیل امواج سرمایی مطالعه موردی: شمال شرق ایران
1
14
FA
مهدی
عالی جهان
دانشجوی دکتری رشته آب و هواشناسی سینوپتیک دانشگاه محقق اردبیلی
mehdi_alijahan@yahoo.com
برومند
صلاحی
0000-0003-4826-6185
دانشگاه محقق اردبیلی
bromand416@yahoo.com
یوسف
قویدل رحیمی
دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه تربیت مدرس تهران
منوچهر
فرج زاده اصل
استاد گروه جغرافیای دانشگاه تربیت مدرس تهران
farajzam2000@yahoo.com
<em>پدیده تغییر اقلیم یکی از مهمترین مسائلی است که جوامع بشری با آن روبرو هستند. افزایش فراوانی و شدت رخداد رویدادهای فرین اقلیمی همچون دماهای فرین و بارشهای شدی از جمله اثرات تغییرات اقلیمی به شمار میروند. تحقیق پیشرو با رویکردی نوین به شناسایی، بررسی و تحلیل سینوپتیک امواج سرمایی با دمای 15- درجه سانتیگراد و سردتر در شمال شرق ایران میپردازد. این پژوهش با استفاده از دادههای قرن بیستم سازمان ناسا، در بازه زمانی 142 ساله (2012 – 1871 میلادی) به انجام رسیده است. ابتدا امواج رخداده در طول بازه زمانی مورد مطالعه شناسایی، بررسی و نهایتاً سردترین روز موجِ شناسایی شده از ماههای رخداده انتخاب و مورد تحلیل سینوپتیک قرار گرفت. نتایج حاصل شده از تحلیلهای سینوپتیک روزهای انتخابی حاکی از تسلط سیستم پرفشار در سطح زمین و رخداد بلوکینگ و به دنبال آن ناوه و پشته در سطوح فوقانی جو دارد. در اکثر روزهای مورد مطالعه، سیستم پرفشار ادغامی (پرفشار سیبری – پرفشار مهاجر غربی) در سطح زمین جریان داشته که بر شدت سرمای سطح زمین به شدت افزوده است. جریان نصفالنهاری شکل گرفته توسط بلوکینگهای رخداده منجر به وزش هوای بسیار سرد عرضهای شمالی به شمال شرق ایران شده و از طرفی دیگر بر مدت زمان استقرار این امواج سرد افزوده است</em>
امواج سرمایی,دادههای قرن بیستم ناسا,دمای 15- درجه سانتیگراد,شمال شرق ایران
https://clima.irimo.ir/article_77175.html
https://clima.irimo.ir/article_77175_c2765a9ee265542bf6d26da3ea8f2d4b.pdf
سازمان هواشناسی کشور- پژوهشکده اقلیم شناسی
پژوهش های اقلیم شناسی
2228-5040
2783-395X
1397
33
2018
10
23
اقلیم شناسی رخداد پوشش ابرهای پائین در ایران (2010-1981)
15
32
FA
سهیلا
جوانمرد
عضو هیئت علمی پژوهشکده هواشناسی
sohailajavanmard@gmail.com
سحر
تاجبخش
عضو هیئت علمی پژوهشکده هواشناسی، بلوار پژوهش و فناوری، بزرگراه شهید خرازی، تهران
sahartajbakhsh@gmail.com
جواد
بداق جمالی
دانشکده محیط زیست / سازمان حفاظت محیط زیست
jbodagh@yahoo.com
<em> هدف از انجام این مطالعه، اقلیم شناسی ابرهای پائین در فصول مختلف سال و تطبیق آنها با الگوهای بلند مدت جوی به منظور کاربری در عملیات بارورسازی ابرها در ایران می باشد. داده های فراوانی رخداد ابرهای پائین شامل پوشن کومهای (</em><em>استراتوکومولوس)، پوشنی (استراتوس)، و کومه ای (کومولوس) ا</em><em>ز 44 ایستگاه همدیدی سازمان هواشناسی کشور در بازه زمانی 30 ساله در طول روز شامل ساعات 06، 09، 12، و 15</em><em>UTC</em><em>گرد آوری شده اند و برای رسم الگوهای بلند مدت فصلی پارامترهای جوی از داده های</em><em><strong>[1]</strong></em><em>CFSR</em><em> استفاده شده است. بررسی ها هم به صورت استانی و هم بر اساس موقعیت حوضه های آبریز صورت پذیرفته است. مهمترین نتایج این بررسی نشان می دهد که ابرهای پائین با رخداد بیشتر از 30% در ایستگاه های منتخب در فصول سرد سال شامل زمستان و پاییز مشاهده گردید. </em><em>حوضهها و استانهای شمالغرب، شمال و شمالشرق کشور در تمامی ماهها از درصد رخداد ابر بالایی ( بیشتر از 70%) برخوردارند که از نظر این ویژگی این مناطق شرایط مناسبی برای انجام عملیات بارورسازی ابرها دارند</em><em>.</em><em> در حوضه های واقع در جنوب </em><em>شرق </em><em>کشور در بیشتر ماهها درصد رخداد ابر پایین کمتر از %30 بوده بنابراین شانس کمتری برای عملیات باروری دارند.</em><em>الگوهای بلند مدت جوی شکل گیری شرایط مساعدی را برای تقویت میزان ابرناکی در فصول سرد سال نشان می دهند که با ریزش هوای سرد در نواحی شمالی و شمال غربی همراه با پرفشار سیبری و تقویت هوای گرم و مرطوب جنوبی شرایط مساعدی برای افزایش رطوبت به ویژه در نیمه غربی کشور فراهم</em><em> می کند. با شکل گیری کم فشار گرمایی در سطح زمین در فصل تابستان، پوشش ابرهای پایین و آب قابل بارش در کل منطقه کاهش می یابد.</em>
ابر پائین,بارورسازی ابرها,حوضه آبریز,الگوی میانگین بلند مدت جوی,و ابرناکی
https://clima.irimo.ir/article_77179.html
https://clima.irimo.ir/article_77179_977fc5a6b1537bfe2070333033392a7b.pdf
سازمان هواشناسی کشور- پژوهشکده اقلیم شناسی
پژوهش های اقلیم شناسی
2228-5040
2783-395X
1397
33
2018
10
23
نقشهسازی رقومی ویژگیهای خاک با استفاده از دادهی سنجش از دوری
33
42
FA
مجید
رحیم زادگان
استادیار گروه منابع آب، دانشکده عمران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی.
حامد
حسنلو
دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی سنجش از دور، موسسه آموزش عالی خاوران مشهد
محمدرضا
مباشری
استاد گروه مهندسی سنجش از دور، موسسه آموزش عالی خاوران مشهد
<em> نقشهسازی رقومی خاک با پیشرفتهایی که در دهههای گذشته داشته است، توانسته است شکافهایی که در دانش و داده خاک وجود داشته است را پر کند. در اوایل سال 2000 میلادی با پیوند چند عامل، شامل افزایش دسترسی به داده مکانی (مدل ارتفاعی رقومی (</em>DEM<em>)، تصاویر ماهواره ای)، دسترسی به توان بالای محاسباتی برای پردازش دادهها، پیشرفت ابزارهای دادهکاوی و </em>GIS<em>، کاربردهای فراوان زمین آمار باعث موفقیت بیش از پیش نقشهسازی رقومی خاک شد. علاوه براین، افزایش تقاضای جهانی برای کاهش عدم قطعیتهای داده مکانی و بازسازی بسیاری از نقشهبرداری های انجام شده و کمک سازمانهای جهانی که در گسترش روشها و دانش نقشهسازی رقومی نقش بسزایی داشتند، از دیگر موارد موفقیت در این زمینه بود. قالب نظری نقشهسازی رقومی خاک تاکنون در </em><em>تعداد زیادی </em><em>از مقالهها بیان شده است. در این پژوهش، به ساختار نقشهسازی رقومی خاک، تاریخ، توضیح برخی قسمتهای آن پرداخته شدهاست. نقشهسازی رقومی خاک نیازمند سه بخش اساسی است: بخش هزینه در قالب عملیات زمینی و روش</em><em>های مشاهداتی آزمایشگاهی، فرآیند بکارگیری سیستمهای استنتاج مکانی و غیرمکانی خاک، بخش خروجی در قالب سیستم های اطلاعات مکانی خاک، که شامل خروجیهایی در قالب رسترهای پیش بینی با عدمقطعیت آن است که در این نوشتار به آن پرداخته شده و راهکارهای رفع مشکلات ارائه شدهاست. خروجی کار از موفقیت این دستاورد حکایت میکند.</em>
خاک,نقشه,رقومی سازی,سنجش از دور
https://clima.irimo.ir/article_77184.html
https://clima.irimo.ir/article_77184_92eb28e018f34973b81bb6c8501d19f4.pdf
سازمان هواشناسی کشور- پژوهشکده اقلیم شناسی
پژوهش های اقلیم شناسی
2228-5040
2783-395X
1397
33
2018
10
23
تجهیزات اندازهگیری سرعت و جهت باد: روشها، چالشها و روند فنّاوری
43
62
FA
نوید
چینی فروش
دانشجوی دکتری دانشگاه شهید بهشتی
n_chiniforoush@sbu.ac.ir
غلامرضا
لطیف شبانگاهی
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی
<em> </em><em>باد پدیدهای نامنظم است که سبب برخی از پدیدههای جوی میشود و تغییراتی شدید و ناگهانی دارد. اثرات مختلفی که تندبادها بر پرواز هواپیماها دارند در کنار خطرات ناشی از توفان برای مناطق مسکونی و صنعتی و کشاورزی، همچنین اثر گذاری مستقیم باد بر بسیاری از صنایع از جمله نیروگاههای بادی، ضرورت بررسی بیشتر عنصر باد را ایجاب میکند. ابزارهای اندازه</em><em></em><em>گیری باد از جمله ابزار سنجش در محل، مانند بادسنج و سنجش از دور مانند رادار، هر یک با قابلیت</em><em></em><em>ها و الزامات خاص خود، در سنجش باد بکار گرفته می</em><em></em><em>شوند. روش</em><em></em><em>های متنوعی نیز برای کشف پدیدههای مرتبط و پیشبینی این پدیده</em><em></em><em>ها در کنار پیش</em><em></em><em>بینی کمّی سرعت و جهت باد ابداع شده و مورد استفاده قرار گرفته</em><em></em><em>اند. این مقاله در کنار گذری بر مفاهیم مرتبط نظیر تلاطم و چینش باد، ابزارهای سنجش در محل و سنجش از دور سرعت و جهت باد را بررسی کرده و چارچوب</em><em></em><em>های نوین اندازه</em><em></em><em>گیری سرعت و جهت باد، شامل روش</em><em></em><em>های هوشمند و مبتنی بر اینترنت اشیا که موجب تحولی در امر داده</em><em></em><em>برداری و دریافت و نمایش داده</em><em></em><em>ها شده است را معرفی و مقایسه</em><em></em><em>ای بین روش</em><em></em><em>های پیش</em><em></em><em>بینی باد ارائه می</em><em></em><em>کند. همچنین در این مقاله مقایسهای بین روش سنجش در محل (استفاده از دادههای باد اندازهگیری شده توسط رادیوسوند) و روش سنجش از راه دور (دادههای </em><em>VVP</em><em> و </em><em>CAPPI</em><em> تولید شده توسط رادار داپلر باند </em><em>S</em><em> در اهواز) صورت گرفته است که نتایج نشان میدهد که در ارتفاعات بالا این دو مقدار به هم نزدیک شده و میزان اختلاف به حداقل میرسد.</em>
بادسنج,رادار,تلاطم,چینش باد,سنجش از دور
https://clima.irimo.ir/article_77185.html
https://clima.irimo.ir/article_77185_f6f291e750d365d4005ec5a3010d214c.pdf
سازمان هواشناسی کشور- پژوهشکده اقلیم شناسی
پژوهش های اقلیم شناسی
2228-5040
2783-395X
1397
33
2018
10
23
واکاوی وردایی مقدار و زمان بارش در ایستگاه همدید ایلام
63
76
FA
محمد حسین
قلی زاده
استادیار، دانشگاه کردستان
<em>هدف از انجام این پژوهش واکاوی وردایی مقدار و زمان رخداد بارش در ایستگاه همدید ایلام است. </em><em>در این مطالعه از دادههای روزانهی بارش ایستگاه همدید ایلام طی بازهی زمانی 1/3/1365 تا 31/6/1391 استفاده شد</em><em>. همگنی و ناهمگنی دادههای بارش به کمک دو آزمون انحرافات تجمعی و بیشینهی و رسلی ارزیابی گردید. معناداری روند دادهها به کمک آزمون نا پارامتریک منکندال محاسبه شد. برای برآورد شیب از تخمینگر شیب سن بهره گرفته شد. سال جهش در سری زمانی مقادیر ماهانهی بارش به کمک دو آزمون همگنی یادشده شناسایی شد و معناداری تفاوت در میانگین سری زمانی قبل و بعد از سال جهش به کمک آزمون منویتنی ارزیابی شد. یافتهها نشان داد که مقادیر بارش دریافتی طی ماههای مختلف سال در ایستگاه همدید ایلام ایستا نیست. نوع روند و نرخ تغییرات در ماههای مختلف سال یک اندازه و همسان نیست. در ماههای پربارش ایلام، مقادیر بارش دریافتی روند نزولی و معناداری را از خود نشان میدهند. درحالیکه در ماههای کم بارش و خشک، مقدار بارش</em><em>دریافتی ایلام روند مثبت و افزایشی را نشان میدهند. </em><em>نرخ کاهشی مقدار بارش دریافتی ماه اسفند</em><em> نسبت به سایر ماهها بیشینه است. در ماه اسفند به ازایهر دهه 1/36، فروردین 3/19 و در اردیبهشت 2/12 میلی متر از مقدار بارش کاسته شده است. درمجموع مقدار بارش سالانه در این ایستگاه 57/12 میلیمتر کاهشیافته است همچنین یافتهها نشان داد که روند زمان بارشهای دریافتی دورهی خشک و گرم سال افزایشی است اما زمان بارش دریافتی اغلب ماههای دیگر سال کاهشی است. کاهش زمان بارش در اسفندماه بیش از دو ماه دیگر است. در اردیبهشتماه زمان بارش 12/2 درصد کاهش داشته است؛ اما در شهریورماه 2/0 و مهرماه 28/0 درصد در هر دهه افزایش داشته است.</em><br />
زمان و مقدار بارش,ایستگاه همدید ایلام
https://clima.irimo.ir/article_77186.html
https://clima.irimo.ir/article_77186_edccb3a3df8a945133540c6cd6f03d66.pdf
سازمان هواشناسی کشور- پژوهشکده اقلیم شناسی
پژوهش های اقلیم شناسی
2228-5040
2783-395X
1397
33
2018
10
23
نگرشی نو در تعیین جو تابستانه ایران
77
88
FA
مهدی
صداقت
استادیار اقلیم شناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
sedaghat.me@gmail.com
حمید
نظری پور
استادیار گروه محیط زیست، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته
h.nazaripour@kgut.ac.ir
<em> ادعای نیاز به بروز رسانی تعریف فصول در نتیجه این واقعیت شکل گرفته است که در تعاریف هواشناختی و نجومی شرایط جو واقعی لحاظ نشدهاند. در این پژوهش با بهرهگیری از دادههای بازکاوی شده دما، فشار تروپوپاوز و ارتفاع ژئوپتانسیل پایگاه مرکز ملی پیش بینی محیطی و مرکز ملی تحقیقات جو</em> <em>طی سالهای 1948 تا 2016، مشخصههای زمانی فصل تابستان شامل زمان آغاز، اوج، دوام و پایان آن در گسترده ایران مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج بر اساس شاخص مبتنی بر دما(شاخص فیزیکی) با آستانه 25 درجه سلسیوس و دوام 10 روزه، آغاز فصل تابستان در گسترده ایران را 11 خرداد و پایان آن را 5 مهر نشان داده است. بر اساس شاخص مبتنی بر تغییرات فشار سطح تروپوپاوز(شاخص دینامیکی) با آستانه فشار کمتر از 120 هکتوپاسکال و دوام ده روزه، آغاز فصل تابستان 14 خرداد و پایان آن 9 مهر میباشد. نتایج ارزیابی بر اساس شاخص مبتنی بر تغییرات ارتفاع ژئوپتانسیل تراز 1000 هکتوپاسکال(شاخص همدید؛ استقرار ناوه پارسی) با آستانه 50 متر و دوام ده روزه نیز آغاز و پایان فصل تابستان در گستره ایران را به ترتیب 30 اردیبهشت و 24 شهریور نشان داد. میانگین سالانه طول دوره فصل تابستان بر اساس شاخص های فیزیکی، دینامیکی و </em><em>همدیدی</em><em>، به ترتیب </em><em>۱۳۴</em><em>، </em><em>۱۲۰</em><em> و </em><em>۱۱۹</em><em> روز برآورد گردید. تحلیل ورداییهای زمانی با آزمونهای تاو کندال و آزمون نموداری من-کندال دنبالهای نشان داد که فراوانی روزهای استیلای جو تابستانه بر گستره ایران بر اساس شاخص فیزیکی از روند افزایشی معنیدار برخوردار است. بر این اساس جو تابستانه میل بر آغازگری زودتر و پایانپذیری دیرتر دارد. ضریب همبستگی تاو 0.39 و روندی افزایشی کاملاً معنادار سری زمانی متوسط میانگین منطقهای دماهای تابستانه دوره 69 ساله بیانگر تغییر اقلیم حرارتی در منطقه است. شاخص های دینامیکی و بویژه همدید برعکس شاخص فیزیکی روند کاهشی استیلای جو تابستانه را نشان میدهند.</em>
فصل تابستان,شاخص فیزیکی,شاخص دینامیکی,شاخص همدید,ناوه پارسی
https://clima.irimo.ir/article_77187.html
https://clima.irimo.ir/article_77187_288c4d123f47437e3eba526577515c0f.pdf
سازمان هواشناسی کشور- پژوهشکده اقلیم شناسی
پژوهش های اقلیم شناسی
2228-5040
2783-395X
1397
33
2018
10
23
بررسی توزیع مکانی-زمانی تبخیر-تعرق مرجع با استفاده از دادههای شبکهبندی CRU و پیشنگری تغییرات آن طی دورههای آتی در خراسان رضوی
89
109
FA
زهرا
شیرمحمدی علی اکبرخانی
1- استادیار، گروه مهندسی آب مجتمع آموزش عالی کشاورزی و دامپروری تربتجام
mshirmohamady@yahoo.com
منصوره
کوهی
دکترای هواشناسی کشاورزی، عضو گروه پژوهشی اقلیم شناسی کاربردی،پژوهشکده اقلیم شناسی، مشهد، ایران
man_koohi@yahoo.com
آزاده
محمدیان
کارشناسی ارشد مهندسی آبیاری، عضو گروه پژوهشی اقلیمشناسی کاربردی، پژوهشکده اقلیمشناسی، مشهد-ایران
amohamadian2001@yahoo.com
مجید
حبیبی نوخندان
دانشیار، مدیر گروه پژوهشی اقلیمشناسی کاربردی، مشهد-ایران
habibi3558@gmail.com
سید محمد جواد
میرزایی
استادیار گروه مهندسی آب، مجتمع آموزش عالی کشاورزی و دامپروری تربتجام، تربتجام
محمد ناصر
مودودی
استادیار گروه باغبانی، مجتمع آموزش عالی کشاورزی و دامپروری تربتجام، تربتجام
<em>در این پژوهش، نحوه توزیع مکانی-زمانی </em><em>تبخیر-تعرق محاسبهشده با </em><em>استفاده از دادههای شبکهای </em><em>CRU</em><em> برای استان خراسان رضوی طی دوره 2014- 1961 بررسیشده و میزان تغییرات مکانی-زمانی آن طی دو دورهی آینده نزدیک (2050-2021) و میانی (2051-2080) نیز با استفاده از برونداد 4 مدل اقلیمی آرشیو در </em><em>CMIP5</em><em>تحت دو سناریوی </em><em>RCP8.5 </em><em> و </em><em>RCP4.5</em><em> پیشبینیشده است. بهمنظور محاسبه مقدار تبخیر-تعرق مرجع، میزان صحت دادههای دمای کمینه و بیشینه </em><em>CRU</em><em> با دادههای دمای 11 ایستگاه همدید استان مقایسه گردید. بر اساس معیارها و نمودارهای آماری، همخوانی مناسبی بین دادههای شبکه با دادههای ایستگاهی در اکثر ایستگاههای این استان وجود داشت. بر اساس تبخیر-تعرق محاسبهشده، این متغیر در محدوده خراسان رضوی دارای دامنهای از 720تا 980 میلیمتر در سال میباشد. نقشهی ترسیمشده نشان داد شیب مکانی در توزیع مقدار </em><em>ETo</em><em>وجود دارد و با افزایش عرض جغرافیایی از میزان این متغیر کاسته میشود. روند زمانی این متغیر طی این دوره برای تمامی نقاط شبکه، معنادار و افزایشی به دست آمد. </em><em>برای دورههای آتی و بر اساس آزمون </em><em>t</em><em>، برای تمام نقاط شبکه، تفاوت بین مقادیر میانگین سالانه تبخیر-تعرق دوره پایه با دو دوره آینده، ازنظر آماری معنادار بوده و مقدار میانگین سالانه این متغیر طی دو دوره آتی، بیشتر از مقدار آن در دوره پایه میباشد. طی آینده نزدیک، بیشترین درصد افزایش این دوره نسبت به دوره پایه، توسط مدل </em><em>IPSL</em><em> و </em><em>CSIRO</em><em> پیشبینیشده است. در این 2080-2051، درصد افزایش </em><em>ETo</em><em> در چهار مدل بیش از دوره پایه و دورهی آینده نزدیک، پیشبینیشده است. بالاترین درصد افزایش همانند دوره قبل، برای دو مدل </em><em>IPSL</em><em> و </em><em>CSIRO</em><em> بهدستآمده است. از نظر الگوی مکانی تحت دو سناریو 5/4 و 5/8، سه مدل </em><em>GFDL</em><em>، </em><em>CCSM4</em><em> و </em><em>CSIRO</em><em> بیشترین افزایش را در قسمت شمال غرب استان نشان میدهند درحالیکه در مدل </em><em>IPSL</em><em>، مرکز و نیمه شرقی استان احتمالا شاهد بیشترین درصد افزایش تبخیر-تعرق مرجع نسبت به دوره پایه خواهد بود.</em>
تغییر اقلیم,تبخیر-تعرق,دادههای شبکهای CRU,مدل اقلیمی
https://clima.irimo.ir/article_77189.html
https://clima.irimo.ir/article_77189_98c41b15651d656dec918ae9e60e8627.pdf